Resultado de búsqueda de "kenavagetagantsi"

ikenavagetake V. kenavagetagantsi.

ikenavagetanakera

kenavagetagantsi vi. {ikenavagetake} ir al monte para cazar. Okuta omirinka iriamateni inkenavagetera, sa teratyo ario inkenavagete, ontityo iatapiniti itsikotapitsanatirira pakitsa. (Cuentan que) cada mañana fingía que iba a ir a cazar, pero en realidad no iba a cazar, sino que iba allí (al nido del) gavilán a quitarle (su comida) sacándola con un palo. ◊ Tradicionalmente los hombres no empleaban este término cuando iban a cazar para evitar que los animales escucharan y se escondieran, sino que decían: Noate nanuivagetutera. Voy a caminar o pasear. Hacían lo mismo para evitar que las serpientes los esperaran en el camino y los atacaran. Cuando iban al cerro, iban silenciosamente pensando que si hacían bulla, se despertaría el jaguar al escucharlos, los olería y haría que el cerro reaccionara (inkomutakagakerora otishi), y por consiguiente comenzaría a nublarse, a haber viento fuerte y a llover.. V. kenagantsi; -vage 4.8.2.3; komutagantsi.

kenagantsi vi. {ikenake} ir por, pasar por, viajar. Noatutira chapi inaku, onti nokenanake avotsiku. Antari oaaku omaraavagetaketari, tyampa nonkenakagakero pitotsi. Ayer he ido donde mi mamá, pero tuve que ir por el camino porque el río estaba muy crecido y no podía (lit. por dónde iba a) hacer pasar la canoa. • Cuando aparece con -apa al., significa estar llegando. Impo ineiri ikenapai itomi, teratyo inkantatigumatempa. Entonces vio a su hijo (que) estaba llegando y no estaba ni un poquito diferente de lo que era antes. ; • Cuando aparece con el adverbio ogatyo significa inmediatamente o ahí mismo. Inoshikamatanaketyo ichakopite ikentavagetiri tsugn, ogatyo ikenake ituanake. (Cuentan que el hombre) agarró su flecha, le picó tsugn y ahí mismo (el segamai) se cayó al suelo. V. kenantagantsi, kenavagetagantsi.